Wat zijn littekens precies?
Alle mensen hebben littekens op hun huid. Littekens veroorzaken over het algemeen weinig problemen. Een litteken kan bij sommige mensen leiden tot ernstige cosmetische en psychosociale problemen, afhankelijk van de vorm, grootte en lokalisatie van het litteken.
Hoe komen littekens tot stand?
Een litteken is wanneer de huid zich herstelt na een ongeval, huidziekte of een operatie. De kans op een cosmetisch storend litteken wordt verhoogd naarmate de huid meer beschadigd is en het genezingsproces langer duurt.
Littekenvorming wordt beïnvloed door factoren
- Leeftijd
De huid die ouder wordt, geneest wonden langer. De jongere huid geneest echter sneller, maar heeft ook de neiging om meer “nieuwe huid” te produceren; Er kunnen grotere en dikkere littekens ontstaan als gevolg hiervan. - Erfelijke variabelen en huidkleur
Mensen met een gekleurde huid (bijv. negroïden of Aziaten) zijn meer geneigd abnormale littekens, zoals een keloïd, te ontwikkelen. - Locatie
Het is gemakkelijker om een littekens over spieren en beweeglijke lichaamsdelen zoals de rug, de schouders en de gewrichten te uitrekken. Dit maakt het litteken wijder en beter te zien. - Andere wondinfecties
De kans op een abnormaal litteken wordt verhoogd wanneer de wond wordt gecompliceerd door een bacteriële infectie.
Hoe zien littekens eruit ?
Het begin van een litteken is meestal rood en dik. Aan de andere kant kan het tot achttien maanden na de huidbeschadiging duren voordat het langzaam minder opvallend en smaller wordt. Klachten van een litteken ontstaan wanneer het litteken
- groter wordt
- blijft rood, donker en hoog
- ongemak, jeuk of pijn veroorzaakt
- een beperking van de beweging die wordt veroorzaakt door een gewricht
- cosmetische bezwaren geeft
Vormen van littekens
- Hypertrofisch litteken
Jongeren, vooral donkere mensen en slachtoffers van brandwonden, hebben vaak hypertrofische litteken (Latijns voor “verdikte”). Dit type litteken is meestal rood, verdikt en verheven en kan ook jeuk of pijn doen. De grootte van het litteken overtreft echter niet de grenzen van de eerste verwonding, wat een cruciaal aspect is. Hypertrofische litteken ontstaan meestal binnen enkele weken na de verwonding en kan spontaan genezen, hoewel dit soms jaren kan duren. - Keloïd
Keloïden kunnen op iedere leeftijd voorkomen, maar ze komen vaker voor bij jongere mensen en mensen met een donkere huid. Het betreft een abnormaal verdikte, onregelmatig gevormde rode tot donkergekleurde litteken die groter is dan de eerste verwonding. Een keloïd kan ontstaan na iedere vorm van huidbeschadiging, zoals brandwond, operatiewond, tatoeages, piercings, acné littekens of vaccinaties. Bovendien kan een keloïd spontaan ontstaan zonder huidbeschadiging. - Atrofische litteken
De meeste mensen hebben dit klein, rond litteken dat wat verzonken is in de huid. Er zijn meerdere en de huid krijgt de bekende “putjes effect”. Wanneer het normale genezingsproces wordt vertraagd, ontstaat dit type litteken. De atrofische littekens na waterpokken en acné zijn bekende voorbeelden.
Hoe wordt de diagnose (abnormale) litteken vastgesteld ?
Een litteken is meestal wel herkenbaar op het blote oog. Er hoeft geen huidbiopsie aan te pas te komen
Wat is de behandeling van littekens ?
Het is mogelijk om het uiterlijk van een litteken te verbeteren door de grootte, dikte of kleur te veranderen. Tenzij er meerdere littekens in één keer moeten worden gecorrigeerd, worden de meeste behandelingen poliklinisch uitgevoerd. In dat geval is een kortdurende ziekenhuisopname nodig. Aan de andere kant is het tot 2023 nog steeds onmogelijk om een litteken volledig te laten verdwijnen zonder de originele “gave” huid terug te krijgen. Een belangrijk onderdeel van de behandeling is om samen met de arts (dermatoloog of chirurg) te bepalen wat de patiënt het meest pijn doet aan het litteken en dan in goed overleg de beste behandelingsmethode te kiezen.
OPERATIEVE METHODEN
- Litteken correcties
De procedure verwijdert het ongewenste litteken en voegt de normale huidranden aan op een manier die minder opvallend is. Dit maakt het mogelijk om een wijd litteken te versmalen en lang litteken te verkorten. De ligging van het litteken kan soms worden gewijzigd, waardoor het litteken “valt” in een rimpel of een natuurlijke huidlijn. In de meeste gevallen is een plastisch chirurg verantwoordelijk voor het uitvoeren van littekencorrecties. - Dermabrasie
Bepaalde littekens kunnen weer gelijk worden gemaakt met de omgevende huid met behulp van een elektrisch apparaat dat bekend staat als een frees. De methode is ideaal voor atrofische littekens die ontstaan na acné of waterpokken. De wond geneest in ongeveer een week. Een enkele behandeling is nodig voor kleinere littekens. Een aantal behandelingen zijn nodig wanneer het litteken groot en diep is. Het nadeel van deze methode is dat het resultaat niet goed voorspelbaar is. - Chemische peelings
Chemische peeling gebruikt een stof die op de huid wordt aangebracht om de celdeling te versnellen. De opperhuid wordt vernieuwd. Als gevolg hiervan zal de huid die is behandeld afschilferen. Hierdoor wordt het huidoppervlak egaler, waardoor litteken minder opvallen. Deze methode is ideaal voor oppervlakkige littekens zoals acné. - Laserbehandeling
“Resurfacing” en “laserpeeling” zijn andere namen voor het gebruik van de laser om littekens en rimpels te behandelen. Lasertechniek kan worden gebruikt om specifieke littekens minder opvallend te maken.De meeste ervaring is momenteel met de gefractioneerde CO2 laser. De CO2 laser werkt door water te verdampen. Andere soorten lasers worden ook met succes gebruikt in verschillende locaties in Nederland. Na een behandeling met de gefractioneerde CO2 laser kunnen de littekens van acne, vooral diepere littekens, verbeteren.
NON-OPERATIEVE METHODEN
- Injecties met litteken verminderende stoffen.
Deze stoffen werken door de delingsactiviteit van het littekenweefsel te verminderen. Bovendien worden ontstekingsverschijnselen zoals zwelling en roodheid verminderd. Corticosteroïden, meestal triamcinolonacetonide, zijn de meest bekende stoffen die hiervoor worden gebruikt. Deze injecties worden elke maand gegeven. De behandeling is pijnlijk omdat de vloeistof direct in het littekenweefsel wordt ingespoten. Vaak wordt de corticosteroïd vervangen door lidocaïne, een verdovingsvloeistof, om de pijn te verlichten. Een lange adem is vaak nodig voor deze behandeling. Vóórdat het litteken kleiner, platter en zachter wordt, zijn vaak meerdere injecties nodig. Interferon, bleomycine en fluorouracil zijn enkele andere medicijnen die via injectie kunnen worden toegediend. - Siliconen.
Deze stof heeft het vermogen om littekens te verzachten, af te vlakken en gladder te maken. Bovendien kunnen problemen zoals jeuk, pijn of verkleuringen hierdoor worden verminderd. Siliconen kunnen worden gebruikt als wondverband, ook wel siliconenpleisters genoemd, of ze kunnen worden verwerkt in crème of gel. Siliconenbehandelingen zijn voordelig omdat ze gemakkelijk thuis kunnen worden uitgevoerd en pijnloos zijn. Siliconen worden gebruikt voor de behandeling van keloïden en hypertrofische littekens.
CAMOUFLAGETHERAPIE
De meeste patiënten willen camouflage make-up gebruiken om de littekens in de tussentijd minder opvallend te maken, omdat huidige behandelingen soms weken tot maanden duren voordat er een duidelijk effect is. Het is mogelijk dat de huidtherapeut u hierbij kan helpen. Ze kan u aangeven welke materialen u niet kunt gebruiken. Bovendien zal zij u leren hoe u de camouflagetherapie thuis kunt gebruiken. Storende littekens kunnen nagenoeg onzichtbaar worden gemaakt door een speciaal dekkende crème aan te brengen. Dit blijkt positief te zijn voor het zelfvertrouwen van de patiënt.
ANDERE METHODEN
Er zijn waarschijnlijk net zoveel littekenbehandelingen als er behandelaars zijn. Om te voorkomen dat u te veel geld uitgeeft aan methoden waarvan de wetenschappelijke achtergrond onduidelijk is, moet u rekening houden met de mogelijke gevolgen. Desalniettemin “zweren” sommige patiënten. Deze behandelmethoden omvatten geluidsgolven, homeopathie, acupunctuur, crèmes met vitamine E, plantenextracts en crèmes.
Welke behandelingen voor littekens?
Morpheus8 - RF Microneedling
Microneedling
CO2-laserbehandeling
Chemische Peeling
